Ben ik een slecht mens als ik een salesfunnel heb?

Veel mensen hebben een salesfunnel. Een verkooptrechter heet dat in normaal Nederlands. Een paringsdans om iemand anders te verleiden tot de aankoop van een product of dienst. Of is het ordinair lokaas om zoveel mogelijk geld mee te vangen. Het is maar hoe je er naar kijkt. Ben je een slecht mens als je een verkooptrechter hebt?

De orchidee-bidsprinkhaan, hymenopus coronatus voor intimi, is een fijn staaltje vakmanschap van moeder natuur. Hij leeft in de oerwouden van Maleisië, Thailand en Indonesië. Zoals de naam al doet vermoeden is het een insect dat de schaduw en de vorm van de orchidee-bloem imiteert. Dat doet hij niet omwille van de schoonheid. Dat doet hij om de insecten die op zijn menukaart staan, op zijn bord te lokken. De insecten in het dieet van de orchidee-bidsprinkhaan, bezoeken de bloemen om zich te laven aan het stuifmeel. Door te doen alsof hij een stuifmeelrijke bloem is, lokt en vangt hij insecten. Een slinkse doch effectieve manier om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien.

De beroepskeuzetest van de sprinkhaan
De hymenopus coronatus maakt slim gebruik van het feit dat de insecten die hij graag eet, het gezichtsvermogen ontberen om het onderscheid te kunnen maken tussen de sprinkhaan en de bloem. Voor de aan stuifmeelverslaafde insecten is dit knap lullig, maar verder is er geen sprinkhaan die er naar kraait. Zo werkt de natuur nou eenmaal. Als de orchidee-bidsprinkhaan een beroepskeuze test zou doen, is de kans groot dat daar marketeer uit zou komen. Het AIDA-model (van awareness, naar interest, naar desire, naar action) is de modus operandi van zijn leven. Zijn looks maken hem tot een vliegende en springende verkooptrechter.

Bidsprinkhanen zijn een slecht mens
Het gedrag van deze bidsprinkhaan, is onder soortgenoten volledig geaccepteerd. Er gebeuren naar menselijke maatstaven wel ergere dingen onder bidsprinkhanen. Het is algemeen bekend dat de vrouwtjes bidsprinkhaan het mannetje na de daad smakelijk oppeuzelt. Dat stond nou eenmaal in de algemene voorwaarden. Een handeling die in onze mensenwereld tot een levenslange gevangenisstraf en veel verontwaardiging leidt. Ik strijk waarschijnlijk niemand tegen de haren in, als ik zeg dat bidsprinkhanen een slecht mens zouden zijn.

Marketeers zijn geen bidsprinkhanen
Marketeers zijn gelukkig geen bidsprinkhanen. Je kunt er rustig mee naar bed, zonder dat je bang hoeft te zijn om achteraf opgegeten te worden. Het AIDA-model en de bijbehorende verkooptrechter zijn wél de modus operandi van hun professionele leven. Maar of dat hen gelijk een slecht mens maakt? Nee. Bepaald niet. Verkopen en verleiden zijn vaardigheden die niet alleen voorbehouden zijn aan marketeers. Het is de mens eigen.

Wij bouwen allemaal verkooptrechters
Wij mensen bouwen constant verkooptrechters. De kleren die je ‘aan doet voor een sollicitatiegesprek zijn je vermomming als orchideeënblad. Het doel: aandacht trekken door er netjes uit te zien. Het doel, jezelf verkopen. Conversie dus. En je haar kammen? Hetzelfde verhaal. Maar niet alle menselijke verkooptrechters zijn even onschuldig. De propaganda-afdeling van ISIS weet als geen ander hoe ze zieltjes in het buitenland kunnen winnen via het AIDA-model. En die voorkomende meneer die door middel van een babbeltruc binnen probeert te komen in het huis van een bejaarde ook. Toch is het mechanisme niet anders. De intentie wel.

Maakt een verkooptrechter je een slecht mens?
Wanneer je er vanuit een biologisch standpunt naar kijkt, zijn al onze verkooptrechters verdedigbaar. Of het nu om de propaganda-afdeling van ISIS gaat, of om de sollicitant die een stropdas omdoet, allemaal bouwen ze de trechters om hun eigen overlevingskans, of die van de groep waar ze deel van uitmaken te vergroten. In die zin zijn wij niets anders dan de bidsprinkhaan. Waar we wel wel in verschillen met de hymenopus coronatus is dat wij als mens behept zijn met een etisch besef. Volgens de Britse filosoof en econoom John Stewart Mill is elke handeling van de mens goed, zolang hij de ander er niet mee schaadt.

Schade en schande
De liberale gedachte van John Stewart Mill suggereert dus dat de meneer van de babbeltruc slecht is en de propaganda-afdeling van ISIS uit slechte mensen bestaat. Best verdedigbaar. Maar hoe ga je dan om met de verkoper die iemand iets verkoopt dat hij eigenlijk niet nodig heeft. Of iets verkoopt voor een te hoge prijs? In economische zin schaadt hij de ander. Maar er er wordt zelden schande over gesproken. Ben je dan een goed of een slecht mens?

Als je het gelooft is het waar
De Oostenrijkse filosoof Ludwig Wittgenstein denkt dat het niet zo zwart-wit is. Want of iets misleiding is of niet, is een kwestie van perceptie. Als je het gelooft, is het waar. Net als het insect dat gelooft dat de bidsprinkhaan een orchideeënblad is. Een waardeoordeel is volgens hem niets meer dan een uiting van emoties. Stellen dat iets goed is, wil volgens hem niets meer zeggen dan dat je een feit of gebeurtenis aangenaam of leuk vindt. Iets moreel afkeuren is niets anders dan zeggen dat je er niet goed bij voelt.